Uiteraard is het belangrijk dat er onderzocht wordt of u last heeft van droge ogen. Daarvoor zijn een aantal methoden beschikbaar, zie hiervoor het kopje ‘onderzoeksmethoden’ hieronder. Bij het kopje ‘behandeling van droge ogen’ vindt u informatie over de diverse opties om droge ogen te behandelen. Er zijn ook consequenties wanneer u besluit om uw drogen ogen niet te behandelen.
Wat wil de zorgverlener van u weten?
Voordat u een afspraak maakt bij een zorgverlener, is het een goed idee om op een rijtje te zetten wat uw klachten zijn. Zie hiervoor ook het dagboekje dat u kunt bijhouden. Ook kunt u de zelftest doen.
- Welke pijnervaring heeft u aan uw ogen en wanneer?
- Voelen uw ogen soms branderig aan?
- Ziet u wazig?
- Heeft u last van (kunstmatig) licht?
- Heeft u constant last van uw ogen of alleen met tussenpozen?
- Spelen omgevingsfactoren een rol (tv kijken, airconditioning e.d.)?
- Wordt u ’s ochtends wakker met het gevoel dat uw ogen dichtgeplakt zijn?
- Slaapt u met uw ogen (half) open?
- Heeft u onlangs contact gehad met iemand die last van zijn/haar ogen had?
- Heeft u onlangs een luchtweginfectie gehad?
- Heeft u eerder last gehad van pijnlijke ogen?
- Heeft u wel eens last van jeuk aan de ogen?
- Hoe vaak moet u niezen, heeft u een loopneus of tranende ogen?
- Heeft u last van benauwdheid?
- Heeft u last van eczeem?
- Heeft u een chronische ziekte?
- Gebruikt u medicijnen? Zo ja, welke medicijnen gebruikt u?
- Doet u aan zelfmedicatie (drogist)?
- Gebruikt u cosmetica?
- Draagt u contactlenzen? Zo ja, hoe onderhoudt u de lenzen?
- Heeft u onlangs een laserbehandeling of oogoperatie ondergaan?
- Is er iets gebeurd waardoor de klachten zijn ontstaan? Denk hierbij bijvoorbeeld aan een voorwerp dat in de ogen gekomen is.
De antwoorden op bovenstaande vragen helpen de zorgverlener om tot een diagnose te komen.
Onderzoeksmethoden
De oogarts is in veel gevallen degene die de oorzaak van de klachten kan bepalen. Hij of zij onderzoekt het oog op een aantal punten:
- De hoeveelheid tranen die wordt aangemaakt
- De mate van beschadiging door uitdroging
- De kwaliteit van het traanvocht
- De mate van verstopping van de Meibom-klieren
Deze onderzoeken kunnen worden gedaan met behulp van de spleetlamp, de Schirmer-1 test of een onderzoek met gekleurde vloeistof.
De Spleetlamp
De oogarts gebruikt een spleetlamp om de buitenkant van het oog te onderzoeken.
Deze spleetlamp is een speciale microscoop voor het oog, die gebruik maakt van speciale belichtingsmethoden.
Hiermee worden afwijkingen of beschadigingen aan het oog zichtbaar gemaakt.
Het onderzoek concentreert zich op:
- Het transparante hoornvlies
- De iris
- De lens
- De voorste kamer
- Tussen het hoornvlies en de lens
Copyright Esculaap Media BV 2022
De spleetlamp richt een smalle, felle lichtstraal op het oog, waardoor eventuele afwijkingen zichtbaar worden. Terwijl de oogarts de lichtstraal over het oog beweegt, wordt uw hoofd stilgehouden door een hoofd- en kinsteun.
Het onderzoek zelf is pijnloos, maar door de pupil verwijdende oogdruppels die gebruikt worden tijdens het onderzoek, zult u nog enkele uren na het onderzoek wazig zien.
Gekleurde Vloeistof
Met behulp van een gekleurde vloeistof die in het oog gedruppeld wordt, kan de oogarts testen op onregelmatigheden in het oog. De kleurstof zorgt ervoor dat microscopisch kleine beschadigingen in het hoornvlies oplichten zodra deze met blauw licht bekeken worden. Als de traanfilm niet meer egaal gekleurd is, ontstaan er donkere plekken, dit zijn de droge plekken op het oogoppervlak.
Oog met gekleurde vloeistof, de donkere plekken zijn droge plekken op het oogoppervlak. Foto: Oogarts Dr. M. Zaal
Bij heel ernstige problemen met de traanfilm worden droge, puntvormige plekjes op het hoornvlies gezien. Dit zijn beschadigingen. Deze kleuren lichtgroen op het oog en worden ook wel punctata genoemd.
Bij de Schirmer 1-test wordt in een strookje vloeipapier een vouw gemaakt, zodat aan het uiteinde een lipje ontstaat. De oogarts bevestigt dit lipje aan de binnenkant van het onderste ooglid. U houdt de ogen open en knippert wanneer dat nodig is.
Het vloeipapiertje wordt nat door de tranen die het oog aanmaakt. Na vijf minuten verwijdert de oogarts het vloeipapiertje en meet de lengte waarover het vloeipapiertje nat geworden is. De lengte geeft de oogarts, in combinatie met andere gegevens, informatie om een juiste diagnose te stellen.
Behandeling van droge ogen
De behandeling van droge ogen verloopt stap voor stap. Dit betekent voor u meerdere bezoeken aan de arts om de best passende behandeling te vinden. Het uitgangspunt van de behandeling is dat de ogen langzaam weer in betere conditie komen, zodat u geen klachten meer heeft, of dat de klachten aanvaardbaar zijn om dagelijkse bezigheden uit te kunnen oefenen. Het kan voorkomen dat uw arts meerdere van onderstaande behandelmogelijkheden toepast.
In een aantal gevallen kunt u zelf stappen ondernemen om de klachten van droge ogen te verminderen:
Externe factoren
Houd in een dagboekje bij onder welke omstandigheden u het meest last heeft van droge ogen. Probeer deze omstandigheden te vermijden of te veranderen. Vermijd omstandigheden die de lucht extra droog maken of de ogen irriteren, zoals airconditioning, een ventilator of een rokerige ruimte.
Luchtvochtigheid
Zorg voor een goede luchtvochtigheid in uw woon- en werkomgeving. Dit kunt u doen door in huis bijvoorbeeld waterbakjes aan de verwarming op te hangen. Op kantoor kan een luchtbevochtiger helpen.
Contactlenzen
Als u lenzen draagt en soms last heeft van branderige ogen, is het raadzaam om vaker een bril te dragen. Doe dit bijvoorbeeld ’s avonds bij het tv kijken. Ook kunt u uw zorgverlener om oogdruppels of ooggels vragen, die veilig in combinatie met contactlenzen kunnen worden gebruikt. Daarnaast kan de contactlenzenvloeistof die u gebruikt ook voor irritatie zorgen. Overleg met uw zorgverlener of een andere vloeistof gebruikt kan worden. Contactlenzen hebben ook een beschermende werking, het materiaal waarvan de lenzen gemaakt zijn is daarbij van belang. Een gesprek met uw zorgverlener kan duiden of het materiaal waarvan uw lenzen gemaakt zijn uw ogen hinderen of juist beschermen.
Beeldschermen
Wanneer u langdurig met een beeldscherm werkt, kunt u last krijgen van vermoeide of branderige ogen. Neem regelmatig een pauze en let er op dat u genoeg knippert met uw ogen.
Wind
Draag buiten een speciale (fiets)bril die aan de zijkanten is afgesloten. Zo zorgt u ervoor dat de ogen door de wind niet te veel uitdrogen.
Extra kunsttranen
Druppel extra kunsttranen in situaties die u niet kunt vermijden, maar waarvan u van tevoren weet dat u er last van gaat krijgen. Neem uw kunsttranen voor de veiligheid mee wanneer u van huis gaat.
Spoelen van de ogen
Waterspoelen of oogbadjes voor de behandeling van droge ogen wordt afgeraden. Kraanwater heeft niet de juiste samenstelling om droge ogen te behandelen. Er bestaan wel speciale spoelingen welke u kunt gebruiken, vraag hiernaar bij uw zorgverlener.
Dag en nachtritme
Het kan handig zijn om, bijvoorbeeld met behulp van het dagboekje, na te gaan wanneer u het meest last heeft van drogen ogen. Bij veel mensen met drogen ogen zijn de ogen vaak ’s ochtends en ’s avonds het droogst. Maar ook ’s nachts drogen de ogen sneller uit dan overdag. Gebruik dan een ooggel die de ogen extra verzorgt terwijl u slaapt.
Computergebruik
Het gebruik van computerschermen kan droge ogen veroorzaken. Er zijn richtlijnen opgesteld voor computergebruik. Deze richtlijnen bevatten ook adviezen op het gebied van oogklachten bij computergebruik.
Wanneer uw droge ogen veroorzaakt worden door medische problemen, is het belangrijkste dat u zelf kunt doen: ervoor zorgen dat u de behandeling volgt die de zorgverlener met u heeft afgesproken. Dit betekent dat het belangrijk is dat u uw medicatie op het juiste moment van de dag gebruikt en dit blijft doen zolang uw zorgverlener dat nodig vindt. Bespreek met uw zorgverlener waarmee u zelf kunt variëren en waarmee beter niet.
Wanneer het lastig is om te onthouden wanneer u weer medicatie dient te gebruiken, zijn er meerdere manieren om uzelf er aan te herinneren:
- Het zetten van een (kook)wekker
- Het programmeren van de wekker op uw smartphone of tablet (handig als u veel onderweg bent)
- Het installeren van een app op de smartphone of tablet, welke meldt wanneer het tijd is voor uw medicatie
Het gebruik van een winddichte bril is aanbevolen. Hiermee voorkomt u dat er een luchtstroom langs de ogen stroomt, waardoor het traanvocht minder snel verdampt.
Wanneer de klachten niet afnemen, kan uw zorgverlener een traanvervangend middel voorschrijven. Deze middelen, doorgaans kunsttranen genoemd, bevatten één of meerdere van de volgende werkzame stoffen:
- Carbomeer
- Carboxymethylcellulose
- Hyaluronzuur
- Hypromellose
- Methylcellulose
- Polyvidon
Ooggel is stroperiger dan oogdruppels, die laatste zijn dan ook vaak makkelijker in gebruik. Wel blijven gels doorgaans langer op het oog dan druppels.
Oogzalven worden zelden gebruikt in de behandeling van droge ogen. Wel kan een oogzalf worden voorgeschreven voor tijdelijk gebruik, om de ogen tot rust te brengen. Indien u last heeft van droge ogen en u gebruikt langdurig een oogzalf, is het raadzaam om dit met uw zorgverlener te bespreken.
De reactie op verschillende middelen bij een tekort aan traanvocht is zeer individueel. Zorgverleners houden dan ook rekening met uw lichamelijke reactie op de voorgeschreven kunsttraan, zodat voor u het beste geneesmiddel kan worden bepaald.
De oogarts adviseert om druppelen zo mogelijk te beperken tot 3 à 4 keer per dag. Indien u toch vaker moet druppelen, overleg dan met de zorgverlener of u een andere kunsttraan nodig heeft.
Er worden overwegend kunsttranen gebruikt bij de behandeling tegen droge ogen. Er zijn geneesmiddelen die gericht gebruikt worden om de ontstekingsprocessen die leiden tot droge ogen tegen te gaan. Deze zijn alleen via een arts verkrijgbaar.
Wanneer uw klachten met het gebruik van kunsttranen niet in voldoende mate verdwijnen, kan het zijn dat de traanafvoer de kunsttraan te snel afvoert. U merkt dit wanneer u een kunsttraan hebt gebruikt en het effect ervan zeer snel verdwijnt. De oogarts kan de afvoer van de tranen belemmeren door:
– Punctum-pluggen te plaatsen: deze pluggen maken het traanafvoerkanaaltje tijdelijk dicht. De kunsttranen worden nu minder snel afgevoerd zodat de klachten van droge ogen kunnen afnemen. Een probleem met deze oplossing is dat de pluggen kunnen loslaten of dat de pluggen verwijderd moeten worden omdat ze irritatie opwekken. Ook komt het voor dat de ogen overmatig tranen.
Consequenties van niet behandelen
Het niet behandelen van droge ogen, welke door medische problemen veroorzaakt worden, kan tot gevolg hebben dat de klachten voortduren. In een later stadium zou het zelfs lastiger te verhelpen kunnen zijn. De consequenties van niet behandelen kunnen per persoon variëren, dit hangt af van uw klachten en de mate waarop uw ogen reageren op de problemen. Bespreek dit met uw zorgverlener.